Rynek Główny
Kraków, a właściwie jego centrum, jest miastem wytyczonym na niegdysiejszym Prawie Magdeburskim. Tłumaczy to uporządkowany układ ulic i placów, przypominający szachownicę. Rynek jest kwadratowy, o boku mniej więcej 200 m, do którego dochodzi 11 ulic. Na Rynku znajduje się mnóstwo głównych zabytków miasta, zaś na przylegającym placu Mariackim stoi kościół, a jakże, Mariacki. Piękno tego miejsca i mnogość usług turystycznych sprawia, że czasem trudno się przecisnąć przez tłum zwiedzających.
Co zobaczymy na Rynku?
Na Rynku znajdziemy Sukiennice, miejsce gdzie dawniej handlowano suknem. Początkowo były to dwa rzędy kramów, w których kupcy wystawiali swój towar. w 2 połowie XIV w. król Kazimierz Wielki rozbudował to miejsce. Hala w stylu gotyckim zyskała więcej przestrzeni dla handlujących. Przetrwała do pożaru w 1555 roku, kiedy doszczętnie spłonęła. W latach 1556-1559 przystąpiono do odnowienia spalonych sukiennic. Wtedy budynek zwieńczono attyką zdobioną maszkaronami projektu Santi Gucciego. Dobudowano także kolumnowe loggie, które zaprojektował Jan Maria Padovano. W roku 1601 przebito przejście w poprzek Sukiennic i ozdobiono je ryzalitami. W latach 1875-1879 sukiennice przebudowano. Autorem projektu był Tomasza Pryliński. Dolna hala została przekształcona w ciąg drewnianych kramów handlowych, rozlokowanych wzdłuż ścian. Dobudowano ryzality na osi wschód-zachód oraz podcienia arkadowe. Na szczytach ryzalitów od strony wschodniej umieszczono maszkarony przedstawiające karykatury ówczesnych prezydentów Krakowa. Hala dolna została udekorowana w 1895 herbami miast polskich, godłami cechowymi i pieczęciami, sala górna została zaadaptowana na potrzeby muzeum.
Współczesne Sukiennice to miejsce handlu pamiątkami i rękodziełem. Na piętrze znajduje się Galeria Polskiego Malarstwa i Rzeźby XIX wieku. Stanowi ona oddział Muzeum Narodowego. W 2010 r. otwarto oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Podziemia Rynku Głównego, do którego wejście znajduje się w Sukiennicach. Zwiedzający wędrują pod ziemią wokół Sukiennic szklanymi pochylniami i kładkami, zawieszonymi nad średniowiecznymi brukami.
Poziom placu podnosił się w czasie jego istnienia. Badania mówią o podniesieniu płyty rynku od 3 do 13 m. Tam, gdzie nie stoją ogródki restauracji, można zobaczyć linię w innym kolorze niż reszta bruku. Pokazuje ona niegdysiejszą granicę zabudowy placu, która dziś w większości stanowi piwnice umieszczone pod rynkową płytą. Wiele kamienic miało zdobne wejścia, które można podziwiać np na ulicy Mariackiej w Gdańsku.
Wieża Ratuszowa w stylu gotyckim z XIV wieku ma 70 m wysokości. Ocalała ze zburzonego w 1820 roku ratusza.
Wśród budynków na Rynku, ratusz wyróżniał się swoją sylwetką: wysoka wieża, zwieńczona kiedyś gotyckim hełmem z zegarem, z przylegającym korpusem zamkniętym trójkątnym szczytem i spichlerz. Dawniej znajdowały się w nim Izba Pańska, Izba Ławnicza a w podziemiach więzienie z izbą tortur.
W 1524 roku na wieży zamontowano sprowadzony z Norymbergi zegar. W 1680, od uderzenia pioruna wieża spłonęła. Architekt Piotr Beber. zaprojektował do odbudowywanej wieży nowy, barokowy hełm.który przetrwał tylko do 1783 roku. W czasie kolejnego remontu, został zastąpiony skromniejszym zwieńczeniem.
W 1817 r. Zgromadzenie Reprezentantów Wolnego Miasta Krakowa podjęło decyzję o zburzeniu części gmachu ratusza, w której znajdował się spichlerz, a w roku 1820 przystąpiono do jego rozbiórki. W czasie tej rozbiórki zostały uszkodzone mury ratusza, co spowodowało konieczność zburzenia całej budowli, z której pozostała tylko wieża.
U wejścia do wieży można podziwiać gotycki portal z herbem Krakowa i godłem Polski. Na parterze znajduje się zestaw 14 gmerków (znaków rzemieślników, umieszczanych na wyrobach) z 1444 roku. W wieży, będącej filią Muzeum Historycznego miasta Krakowa, eksponowane są pamiątki dotyczące historii miasta.
Podczas ostatniej renowacji wieży zrekonstruowano wykusze na wysokości pierwszego piętra i sklepienia pierwszego piętra. Przed schodami umieszczono wtedy parę kamiennych lwów z pocz. XIX wieku, pochodzących z klasycystycznego pałacu Morstinów w Pławowicach.
Kościół św. Wojciecha – jedyny kościół znajdujący się na Rynku Głównym w Krakowie. Pierwotnie romański, w XVII i XVIII wieku przebudowany w stylu barokowym.
Według tradycji w tym miejscu miał głosić kazania św. Wojciech, a na pamiątkę tego wydarzenia miał powstać drewniany kościółek. Podczas badań archeologicznych odsłonięto pod obecną budowlą pozostałości wcześniejszej, z przełomu X i XI wieku. Obecna romańska świątynia powstała w 2. połowie XI lub na początku XII wieku. Podwyższono ściany kościoła, całość nakryto kopułą, wytynkowano romańskie mury oraz wybudowano od strony zachodniej nowe wejście. Przebudową kierowali prof. Walenty Fontana oraz ks. Sebastian Mirosz. W 1711 roku dobudowano zakrystię, w 1778 – kaplicę bł. Wincentego Kadłubka.
Budowla jest jednonawowa, nakryta eliptyczną kopułą, z prosto zamkniętym prezbiterium. Od północy do kościoła przylega zakrystia w formie zbliżonej do półkolistej absydy, od południa – prostokątna kaplica Kadłubka. Wyposażenie wnętrza jest barokowe, z ok. połowy XVIII wieku. W ołtarzu głównym znajduje się XVII-wieczną kopię obrazu Matki Boskiej Większej. Kopuła jest współcześnie polichromowana przez Eugeniusza Czuhorskiego. W tęczy wisi XV-wieczny krucyfiks. Kaplica ma sklepienie kolebkowe z lunetami, znajduje się w niej obraz Kadłubka przypisywany Szymonowi Czechowiczowi.
Na Rynku znajduje się kilka pomników i tablic upamiętniających ważne wydarzenia lub ludzi. Chyba najważniejszym jest pomnik Adama Mickiewicza. Autorem odsłoniętego w 1898 roku dzieła był Teodor Rygier. Powszechnie krytykowany przedstawia Mickiewicza na cokole, dolne rzeźby to alegorie Ojczyzny, Męstwa, Nauki i Poezji. Pomnik ma wysokość 10 m i powstał dzięki zbiórce publicznej. Napis na cokole głosi Adamowi Mickiewiczowi - Naród. Zniszczony przez Niemców w czasie okupacji, został odbudowany, częściowo z odzyskanych w Norymberdze fragmentów oryginału, częściowo odtworzony. Krakowianie nazywają pomnik Adaś.
Pomnik Piotra Skrzyneckiego. Przy kawiarni Vis'aVis, w Kamienicy pod Blachą siedzi przy stoliku niewielka postać. To Piotr Skrzynecki - twórca kabaretu Piwnicy pod Baranami. Pomnik odsłonięty w 2000 r, został ufundowany przez Zbigniewa Preisnera.
Płyta upamiętniająca Hołd Pruski z 1525 r.
Płyta upamiętniająca przysięgę Kościuszki podczas Insurekcji - powstaniu narodowemu przeciw zaborcom: Rosji i Prusom w 1794 roku.
Płyta upamiętniająca wejście Polski do Unii Europejskiej.
Studzienka Walentego Badylaka. Studnia znajdująca się na Rynku.
☩Walenty Badylak ur. 1904 zm. 1980☩
W tym miejscu w dniu 21 marca 1980 roku Walenty Badylak żołnierz Armii Krajowej, dokonał dramatycznego aktu samospalenia, w proteście przeciwko demoralizacji młodzieży, zniszczeniu rzemiosła oraz przeciwko zmowie milczenia wokół zbrodni dokonanej na polskich oficerach w Katyniu, przez komunistyczno-bolszewickich ludobójców.
Nie mógł żyć w kłamstwie zginął za prawdę.
Rzeźba Igora Mitoraja. Jest to rzeźba Eros Bendato podarowana miastu w 2005 roku przez polskiego rzeźbiarza Igora Mitoraja.
Łatwiej zorientować się co gdzie jest na Rynku, znając podział pierzei, który kiedyś wprowadzili Austriacy, funkcjonujący do dzisiaj:
linia A – B – pierzeja między ul. Floriańską a Sławkowską
linia C – D – pierzeja między ul. Szczepańską a św. Anny
linia E – F – pierzeja między ul. Wiślną a Grodzką
linia G – H – pierzeja między ul. Grodzką a pl. Mariackim